Blockchain Türleri

Biz de dahil olmak üzere, genellikle Blockchain teknolojisini anlatanlar, bu teknolojiyi internet teknolojisine benzetiyoruz. Bu
benzetme, yapısal bir benzerlikten çok, her iki teknolojinin de devrimsel bir tetikleyici olma yönlerini vurgulamayı hedefliyor. Bu
rağmen, internet altyapısı üzerinde farklı protokoller ile hizmet veren pek çok internet sitesi gibi, Blockchain teknolojisinin de tekil
bir altyapı olduğu ve bunun üzerinde internet sitesi gibi uygulamalar bulunduğu düşünülebilir. Oysa gerçekte, Blockchain soyut
olarak bir güvenlik protokolüne benzemekle beraber, aslında birbirinden farklı yaklaşımların kullanılabildiği onlarca farklı
platformda, binlerce farklı uygulamanın hayata geçirilebileceği bir teknolojik yaklaşımdır. Bu yaklaşımın çatısı altındaki tüm
platform ve uygulamaları, dört ana tür ile gruplayabilmekteyiz. Şimdi bu türlere göz atarak Blockchain temellerimizi tamamlayalım.
Tür 1: Bütünüyle İzin Gerektirmeyen Blockchain Ağları Eğer bir Blockchain ağına girerek kayıtlı verileri okumak için izin almanız
gerekmiyorsa ve bu ağın “mutabakat yapısına” uyarak, yeni bloklar ekleyebilmek için “mutabakat sürecine” dahil olmak için yine
izin gerekmiyorsa, bu tarz ağlara Bütünüyle İzin Gerektirmeyen Blockchain Ağları adı verilir. Bu tarz ağların amacı olabildiğince
çok kişinin sisteme dahil olması ve dahil olan herkesin “mutabakat sürecinde” rol almasıdır. Bu şekilde ağa dahil olan kişi sayısı
arttıkça, ağın içindeki veri zincirinin bir kopyasına sahip olan nokta sayısı artacak ve ağ her geçen gün daha da güvenli bir hale
gelecektir. Bu durumu, etiket oyunumuzu halka açık bir meydanda oynadığımızı ve isteyen herkesin gelip bize katılabileceğini,
yapması gereken tek şeyin sisteme dahil olduğu ana kadar oluşan bir zincirin kopyasını üreterek, hemen sonra sırayla devam
eden sürece dahil olması şeklinde örnekleyebiliriz. Tam bu noktada önemli bir soru sormalıyız? Bu ağa dahil olan insanların çıkarı
ya da elde edeceği fayda ne olacaktır? Herhangi bir Bütünüyle İzin Gerektirmeyen Blockchain Ağına dahil olacak kişilerin bu
işten bir çıkarının olması gerekir. Bütünüyle İzin Gerektirmeyen Blockchain Ağlarında, sistemin kendisi bir değer ifade eder. Bu
şekilde Bütünüyle İzin Gerektirmeyen Blockchain Ağları için, en popüler ve bize Blockchain teknolojisini de hediye edeni olan
Bitcoin platformunu örnek olarak verebiliriz. Bitcoin ağında insanlar sisteme dahil olarak, ağ içinde “mutabakat sürecine” katılan
bir uç nokta oluştururlar. Ağın daha güvenli hale gelmesi için veri zincirinin bir kopyasını taşırlar. Kendileri veya ağdaki diğer
noktalar yeni bir blok eklediklerinde, bunun “mutabakat yapısına” uyumlu olup olmadığını kontrol ederler. Bu süreç içinde yeni bir
blok ekleyenler (elbette ağın kurallarına uygun şekilde), ağın kendisi tarafından belirli bir miktarda Bitcoin ile ödüllendirilirler.
İlerleyen bölümlerde, Bitcoin sisteminin nasıl çalıştığını detayları ile açıklayacağız. Tür 2: Kısmen İzin Gerektirmeyen Blockchain
Ağları Eğer bir Blockchain ağına girerek kayıtlı verileri okumak için izin almanız gerekmiyorsa ama bu ağın “mutabakat yapısına”
uyarak yeni bloklar eklemek ve “mutabakat sürecine” dahil olmak için izin gerekiyorsa, bu tarz ağlara Kısmen İzin Gerektirmeyen
Blockchain Ağları adı verilir. Bu tarz ağlarda verilere erişenler için bu veriler bir değer sunarken, ağın kendisi genellikle özel

amaçlara hizmet etmek amacıyla tasarlanır. Artık, herkesin erişimine açık olan veri kayıtlarının “mutabakat sürecinde” rol
alacaklar seçilmektedir. Bu durumu, etiket oyunumuzu özel bir buluşma esnasında yakın arkadaşlarımız ile oynarken, oluşan
kayıtları herkesin diğer arkadaşlarına göstererek “bakın ne güzel bir hatıra yaptık” demeye benzetebiliriz. Daha anlamlı olması
açısından henüz hayata geçmemiş farklı bir örnek daha verelim: Şu anda dünya üzerindeki en önemli problemlerden birisi haber
kaynaklarının güvenliğidir. Sosyal medya kanallarından akan haberler başta olmak üzere zaman zaman çok büyük haber
ajansları bile yanılarak hatalı haberler geçebilmektedir. Bu sorunu çözmek için üretilen bir Blockchain Ağı düşünelim. Ağımızın
adı “Güvenli Haber Blockchain Ağı” olsun. Bu ağda her bir haber yeni bir blok olarak kaydedilsin ve dileyen herkes bu ağa
erişerek haberleri okuyabilsin. Ancak ağa yeni bir haber eklemek için “mutabakat yapısı” resmi bir haber ajansı olmayı gerektirsin.
Resmi bir haber ajansı ağa bir haber gönderdiğinde ise bu haberin bağımsız üç farklı haber ajansı tarafından daha onaylanması
mecburi olsun (mutabakat süreci) ve bu onaylar gelince haber bir blok olarak ağa eklensin. Bir örnek daha verelim: Bağımsız
müzisyenlerin parçalarını yayınladıkları bir Blockchain platformu düşünelim. Bu durumda sisteme giren herkes tüm müzik
parçalarını dinleyebilir ve bunlara erişebilir. Ancak “mutabakat yapısı” gereği sisteme sadece bağımsız müzisyenlerin parça
eklemesine izin verilmektedir. Bu parçaların orijinal ve benzersiz olduğunu ise “mutabakat süreci” gereği meslek birlikleri sağlar.
Bu durumda bu ağa erişenlerin çıkarı, müzik parçalarını dinlemek; mutabakatı sağlayanların çıkarı ise eserlerinin kayıt altına
alınması (telif ve belki gelir süreçlerini de düşünerek) olur.