Türkiye’de Elektronik Ödeme Sistemleri

Türk bankacılık sisteminde teknoloji kullanımının başlaması ve ödeme sistemlerinin otomasyonunun geçmişi 1960’lı yıllara
kadar uzanmaktadır. Ülkemizde bankacılık işlemleriyle ilgili verilerin toplu bir şekilde bilgisayar sistemine girilmesi ve saklanması
1960’lı yıllarda başlamıştır. 1969 yılında bankaların merkezi bilgisayarlarda toplu bilgi girişine başlamasından sonra, banka
şubelerinde bilgisayar kullanılarak, çevrim içi, gerçek zamanlı gişe hizmetleri verilmesine 1985 yılında başlanmıştır.19
Elektronik ödeme araçlarının Türkiye’de kullanıma sunulması ise ilk olarak Amerikan Diners Club kredi kartlarının 1968 yılında
Se-Tur (Servis Turistik) a.ş. tarafından piyasaya sunulması ile başlamıştır. Bundan sonra 1985 yılında “Tele Firma” adı altında
yeni bir uygulama başlatılarak, firmalara kurulan terminaller sayesinde, firma ve Bankalararasında elektronik bağlantı
kurulmuştur. Bu gelişmeden iki yıl sonra 1987 yılında, 24 saat 7 gün hizmet verebilme özelliğine sahip otomatik vezne makinaları (ATM) Türk bankacılık sektöründe kullanılmaya başlamıştır. Aynı yıl içinde sektörde, satış noktasından elektronik fon
transferi (EFTPOS) uygulaması da başlatılmıştır. Uluslar arası piyasalarda dünya bankaları ile elektronik bağlantı kurulmasına
imkan tanıyan SWIFT ağının ülkemiz bankacılık sektöründe kullanılmaya başlaması ise 1988 yılında gerçekleşmiştir. Daha sonra 1991 yılında telefon bankacılığı uygulaması başlatılmış ve telefon da bir elektronik ödeme aracı olarak kullanılmaya
başlamıştır. Telefon bankacılığı yöntemi ile müşterilerin telefon aracılığı ile banka bilgisayarına erişmesi ve şubeye girmeden
işlem yapabilmesine imkan tanınmıştır. Ülkemizde Bankalararasında fon ve bilgi transfer edilebilmesi amacı ile elektronik fon
transferi sisteminin (EFT) kurulması ise 1992 yılında gerçekleşmiştir. 20
Ülkemizde 31 Mart 2006 tarihinde uygulamaya başlayan ve kredi kartı kullanılarak yapılan alışverişlerde güvenlik önlemlerini
artırıcı bir sistem olan “Chip&Pin” uygulaması da, bankacılık sistemimizin teknoloji kullanımında birçok ülkeden daha hızlı
olduğunu açıkça ortaya koymaktadır. İngiltere’de 2004 yılında 424 milyon sterlin olan ve 2005 yılı için 800 milyon sterlin olarak
tahmin edilen kredi kartı sahtekarlığının, 2005 yılı sonunda 318 milyon sterline düşürülmesine imkan sağlayan Chip&Pin sistemi
ilk olarak 2003 yılında İngiltere’de uygulanmaya başlamıştır. Türkiye, Avrupa’da İngiltere ve Fransa’nın ardından bu teknolojiyi
bankacılık sisteminde kullanabilen üçüncü ülke olmuştur. Ayrıca İngiltere bu sisteme geçerken, ülke çapındaki POS
makinalarının sadece % 25’i bu teknolojiye uyumlu iken, ülkemizde 2006 yılı mart ayı sonu itibariyle bu sisteme uyumlu olan
POS terminallerinin % 94, kart sayısının ise % 68 oranında olması, bankacılık sistemimizin teknolojiyi ne kadar içselleştirdiğini
gösteren diğer bir önemli örnektir. 21
Türkiye’de ilk olarak 2005 yılının aralık ayında Akbank tarafından başlatılan ve cep telefonlarından kredi alınabilmesine imkan
tanıyan “Cep Kredi” uygulaması da, hem banka müşterilerinin, hem de bankalarımızın teknolojiyle ne kadar uyumlu çalıştığını
gösteren bir diğer uygulamadır. Akbank bu uygulamayı başlattıktan sonra, verdiği her 100 milyon YTL’lik ihtiyaç kredisinin %
20’sini bu teknoloji aracılığıyla kullandırmıştır. Bu da müşteri ve bankaların, elektronik ortamdaki yeni teknolojileri hızlı bir şekilde
benimsediğinin bir diğer göstergesidir