Yeni Teknolojilerin Bankalarda Verimliliğe Etkisi

işlenmesi, kayıt altına alınması veya nakledilmesi kolaylaşmıştır. Bu da sektörde verimliliğin artmasını sağlamıştır. Bankacılıkta
işlemler büyük ölçüde aynı türdeki bilginin korunması ve işlenmesinden ibaret olduğu için, bilgisayarlaşmayla birlikte birim çıktı
için gerekli olan emek miktarı da düşmüştür. Bilgisayarların gelişmesi ve yaygınlaşması ile birlikte daha yüksek teknikler
kullanılması sonucu işlerin organizasyonu da daha planlı yapılmakta ve bununla birlikte verimlilikte artmaktadır. Çünkü, yeni
teknolojilerin kullanımı ile birlikte çalışanların birbirine bağımlılığı azalmakta ve çalışanlar çoğu zaman işlerini sonuna kadar
kendileri yürütebilmektedir. Örneğin çek gibi transfer ve ödeme işlemlerinin bilgisayarlar yardımıyla yapılması sonucu çalışanların telefon kullanarak teyit alma veya bilgi öğrenme ihtiyacı ortadan kalkmış ve işlemler hızlanmıştır. 1.2.1.2.2. Yeni
Teknolojilerin Bankacılıkta Şube Sayısı ve İstihdama Etkisi Bankacılık sektöründe yeni teknolojilerin sisteme kazandırılmasının
istihdamı olumlu veya olumsuz etkilediği yönünde kesin bir görüş yoktur. Bazı yazarlara göre, Türk bankacılık sektörü açısından
bankacılık sistemindeki teknolojik gelişmelerin şube ve personeller açısından nicel boyutta iki temel etkisi olmuştur:
( a) Tüm banka sisteminde şube sayısı azalmıştır, azalmaktadır.
(b) Tüm banka sisteminde çalışanların sayısı azalmıştır, azalmaktadır.
Ancak, yukarıda Tablo 1’deki verileri incelediğimizde, yeni teknolojilerin bankalarda şube sayısı veya istihdamı azalttığını net
olarak ifade edemeyiz. Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu sekiz ülkenin toplam banka sayısı 1990’dan 1997’ye kadar geçen
yedi yıllık süreçte % 9.9 oranında azalırken; şube sayısının % 11 artması, istihdam edilen personel sayısının ise % 4 oranında
azalması, bu üç unsur arasındaki etkileşimin tam olarak hangi yönde olduğu hakkında kesin tespit yapılmasının zorluğunu
göstermektedir. Bunun en önemli nedeni ise; bankaların şube veya personel sayılarındaki değişmelerin, gelişen teknolojik
ürünler dışında daha bir çok faktöre bağlı olmasıdır. Teknolojik gelişmeyle beraber istihdamda azalmalar olacağını iddia eden
yukarıdaki görüşlere karşın, bazı ekonomistler, yeni teknolojiler sonucunda yeni iş alanlarının ortaya çıkacağını ve bunun da
istihdam üzerinde olumlu bir etkide bulunacağını ve işsizliği azaltacağını ifade etmektedir. Kısacası, bankacılık sektöründe gerek
iktisadi faktörlerin, gerekse ülkelerin kendine has demografik ve sosyolojik yapılarının, bankacılıkta şubeleşme ve dolayısıyla
istihdam konusunda belirleyici roller üstlendiği düşünülürse, yeni teknolojilerle banka şube ve istihdam sayısı arasında tam
olarak ters veya doğru yönlü bir ilişki olduğu iddia edilemez. Bankacılık sektöründe, yeni ürünlerle istihdam edilen personel
sayısı arasındaki ilişki kesin olarak ifade edilemese de, yeni teknolojilerin bankacılık sektöründe çalışan personelin yapısını
değiştirdiği net olarak ifade edilebilir. Bankacılığın her alanında kullanılan iletişim ve bilgisayar teknolojisi, yeni personel
sınıflarının oluşmasına ve personelde aranan özelliklerin değişmesine neden olmuştur. Yaşanan hızlı değişim nedeniyle, şu
anda herhangi bir konuda uzman olan bir kişinin, bilgilerini yenileyememesi halinde kısa bir süre sonra gelişmelere yabancı
kalacağı açıktır. Bu durum özellikle karar verme düzeyinde bulunan personelin sürekli eğitiminden geçirilmesini gerektirmektedir.
Aynı şekilde teknolojiyi takip ederek, teknoloji ürünlerinin geliştirilmesinde ve yeni teknolojilere ulaşılmasında önemli roller
üstlenecek, klasik bilgi işlem bölümlerinde çalışan personelin tamamen dışında ve üzerinde yeni bir personel grubu
oluşturulması, bankaları sektörde önemli konumlarda tutabilecektir.
1.2.2. İnternet ve Bankacılık
Tüm dünyada, pazarda yaşanan yoğun rekabetten dolayı teknolojik gelişime en çabuk uyum sağlayan kurumlar, bankalardır.
1960’lı yıllarda kredi kartlarıyla birlikte bankacılık sektöründe başlayan elektronikleşmenin ulaşılan en önemli noktalarından birisi
“İnternet Bankacılığı” olmuştur. İnternet ile beraber M.Ö. 3000 yılından başlayarak yaklaşık olarak beş bin yıl süren geleneksel,
şubeli bankacılık anlayışında bir devrim yaşanmış ve “şubesiz bankacılık” adı altında sanal alemde bankacılık faaliyetleri
yapılmaya başlanmıştır. Bankalar İnternet şubeleri ile birlikte araştırma yapma, mesaj alma ve gönderme, ürün siparişi verme,
repo işlemleri, yatırım fonu alıp satma, hazine bonosu, devlet tahvili, döviz alıp satma, havale yapma, hisse senedi alıp satma,
bakiye ve adres görüntüleme ve daha bunlar gibi birçok temel bankacılık faaliyetini sanal aleme kaydırmışlardır.
1.2.2.1. İnternet Bankacılığı
Teknoloji daima küresel ekonominin anahtarlarından birisi olagelmiştir. İnternet ise teknolojiyle beraber yükselmekte olan trendi
daha da yukarılara götürerek tüm ekonomilerde derin bir etki yaratmıştır. İnternetle beraber ortaya çıkan yeni teknoloji devrimi,
sanayi devriminin ortaya çıkardığı değişiklikten çok daha büyük bir etki yapmıştır. Bankaların veya firmaların ayakta kalabilmesi ve gelişime ayak uydurabilmeleri ancak internetin taşıdığı önemi dikkate almaları ve buna göre plan yapmalarıyla mümkün
olacaktır.29 İnternet bankacılığını; günümüzde fiziksel banka şubelerinden yapılabilen hemen hemen tüm işlemlerin internet
üzerinden gerçekleştirilmesi olarak tanımlayabiliriz. Çok kısa bir sürede bankaların yoğun ilgisini çeken İnternet, bankalararası
rekabette önemli bir ileri bankacılık ürünü olmuştur. Çağın yeniliklerini yakalayan banka imajının yanı sıra, müşterilerine daha
kolay ve hızlı hizmet sunan banka imajını yaratmak isteyen bankalar internetten yaygın bir şekilde yararlanmaktadırlar. Fiziksel
şubeleriyle beraber İnternet aracılığıyla da hizmet veren bankalar dışında, son dönemlerde sadece internette var olan ve
internet üzerinden sanal alemde faaliyet gösteren bankalar da sektöre katılmış ve bir yenilik ortaya çıkarmışlardır. Sadece
internet üzerinden faaliyette bulunan internet bankaları, fiyat açısından müşterilerine daha uygun teklifler sunmaktadırlar. Aynı
zamanda, interneti kullanan bankaların şube ve geleneksel bankacılık için gerekli her türlü fiziksel araç ve gereçten yoksun
olarak iş yapabilme imkanları da maliyetleri azaltıcı bir unsurdur. Örneğin Amerika Birleşik Devletleri’nde kurulan ve sadece
internet üzerinde faaliyette bulunan “Claritybank.com”, faaliyete geçtikten hemen sonra sadece 2 hafta içinde 6 milyon dolar
mevduat toplayarak, ülkede bankacılık sektöründe internete olan ilgiyi arttırmıştır. Claritybank.com dışında, Bankatlantic.com,
Everbank.com ve Gomez.com da sadece sanal alemde faaliyette bulunan bankalar arasındadır.
1.2.2.2. İnternet Bankacığının Bankalara, Firmalara ve Müşterilere Yararları
Elektronik bankacılık ve ödeme sistemlerinin gelişimi noktasında çok önemli bir rol oynayan internet, bankacılık işlemlerine taraf
olan; gerek müşteriler, gerek firmalar, gerekse de bankalara sağladığı avantajlar sonucu, bankacılık hizmetlerinin hemen hemen
tümünde kullanılmaya başlamış ve elektronik çağın sınıf atlayarak daha da gelişmesine imkan sağlamıştır.
1.2.2.2.1. Bankalara Yararları
Bankaları internet üzerinden faaliyette bulunmaya sevk eden avantajlarını şöyle sıralayabiliriz:
a) İlk olarak, bankalar için interneti kullanmak pazara yeni bir ürün sunmaları ve müşterilerine sundukları hizmet
çeşitlerini arttırmalarını sağlar ki bu da teknolojik açıdan bankanın imajını artırmasını sağlar.
b) İnternetle beraber bankacılık için en büyük maliyet unsurları olan şube ve personel giderlerinde azalma sağlanabilir.
Bu alanda maliyetlerini azaltan bankalar, bu avantajı, müşterilerine sundukları hizmetlerin fiyatlarına yansıttıkları
takdirde pazarda rakiplerine göre avantajlı bir konuma geçebilirler.
c) Web sitelerini çekici hale getirebilen bankalar, bu yolla ürünlerinin reklamını çok daha ekonomik bir şekilde
geçekleştirebilecek, aynı zamanda şubeye gitmesine gerek kalmadan müşterinin elinin altında bulunarak daha sık
işlem yapılmasını teşvik etmiş olacaklardır.
1.2.2.2.2. Firma ve Müşterilere Yararları
İnternet üzerinden bankacılık işlemlerini gerçekleştiren müşteri ve firmaların sağladıkları kazançları ise şöyle sıralayabiliriz: a)
İnternet bankacılığı sayesinde müşteriler hesap özetlerini, kullanılabilir bakiyelerini, tüm hesap hareket ve bilgilerini, çek ve senet tahsilatlarını, Merkez Bankası veya banka döviz kurlarını yer ve zamana bağlı olmadan öğrenebilirler.
a) İnternet bankacılığı sayesinde müşteriler hesap özetlerini, kullanılabilir bakiyelerini, tüm hesap hareket ve bilgilerini, çek ve senet tahsilatlarını, Merkez Bankası veya banka döviz kurlarını yer ve zamana bağlı olmadan öğrenebilirler.
b) Müşteriler günün her saati elektronik posta kullanarak müşteri temsilcisiyle iletişime geçebilecek ve sorunlarını aktarıp,
rapor alışverişinde bulunabilecek, dosya transferlerini gerçekleştirebileceklerdir.
c) Bankaların düşen işlem maliyetlerini müşterilerine yansıtmaları durumunda müşteriler maliyet bakımından avantaj
sağlayacaklardır.
d) Müşteri veya firmalar internet üzerinden talimat vererek tüm faturalarını ve hatta sistemin kurulması durumunda işçi ücretleri
vb. gibi ödemelerini bankaların internet siteleri üzerinden ödeyebilecek ve böylece, zaman tasarrufunda bulunacaklardır.
e) Bankaların müşterilerine yaptıkları gibi, firmalar da internet sayesinde müşterilerine dünyanın her yerinden 7 gün 24 saat
hizmet verebilme imkanına ulaşabileceklerdir.
Tüm bu avantajlarının yanında internet bankacılığının, internetten kaynaklanan bazı sorunlar nedeniyle dezavantajları da vardır.
Özellikle teknik standartların belirsizliği, işlemlerin yasal düzeninin kesin olarak belli olmaması, internet üzerinden yapılan
sözleşmelerin hukuki geçerliliğinin durumu, güvenlik problemleri, bilginin gizliliğinin tam olarak garanti edilememesi, internette
yapılan faaliyetlerin vergilendirilmesindeki sorunlar internetin daha yaygın kullanılmasını ve dolayısıyla internet üzerinden
faaliyette bulunan bankaların müşteri potansiyellerini arttırmalarını engelleyen sorunların bazılarıdır.