AB ve Türkiye’de Elektronik İmza

Bankalarda bilgisayarların kullanılmaya başlaması ve özellikle de internetin bankacılık işlemlerinde kullanılmasıyla, yeni
teknolojilerin müşteri ve bankalara sağladığı rahatlık ve kolaylığın yanında, bazen tüm bu avantajlarını gölgeleyebilecek güvenlik
temelli dezavantajları da ortaya çıkmaktadır. İnternetin açık bir ağ olan yapısı nedeniyle, sadece banka ve müşterilerinin bilmesi
gereken kişisel bilgi ve hesap detaylarına, kötü niyetli üçüncü kişiler de ulaşabilmekte ve ortaya hiç istenmeyen sonuçlar
çıkabilmektedir. Bu da gerek bankaları, gerekse teknoloji üreten tüm şirketleri yapacakları ve sunacakları uygulamaların
güvenilirliğine ve saldırılara karşı dayanıklılığına karşı daha duyarlı olmaları sonucunu doğurmuştur. Bu doğrultuda gerek SSL ve SET gibi şifreleme standartları oluşturulmuş, gerekse de ateş duvarları gibi, bilgi ve belgeleri koruyucu nitelikli teknolojiler
geliştirilmiştir. Bu alanda yapılan son çalışmalardan biri ise, elektronik ortamda yapılan tüm işlemleri yakından ilgilendiren
“elektronik imza” (e-imza) uygulamasıdır.
E-imza ile ilgili AB Direktifi’nin ( 13 Aralık 1999 tarihli, 1999/93/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifi) ikinci
maddesinde e-imza; başka bir elektronik veriye eklenen veya onunla mantıksal bağlantısı bulunan, kimlik teşhisine yarayan
elektronik formda bulunan veriler” olarak tanımlanmıştır. Türk hukukunda da e-imza konusunda, AB direktifi esas alınmış ve buna yönelik bir tanımlama yapılmıştır. Buna göre, e-imza, “başka bir elektronik veriye eklenen veya elektronik veriyle mantıksal
bağlantısı bulunan ve kimlik doğrulama amaçlı kullanılan elektronik veri şeklinde tanımlanmıştır. Gerek AB’de, gerekse
Türkiye’de kanuni şartlarına uygun hazırlanmış bir elektronik imza, gerçek imzayla eşdeğer kabul edilmiş ve elektronik imzayla
oluşturulmuş verilerin senet hükmünde olacağı belirtilmiştir. 74
Elektronik bankacılık uygulamalarının gelişmesi ve sağlam bir altyapıya sahip olabilmesi için, elektronik imza konusunda yasal ve teknik çalışmalar yapılması çok önemlidir. Elektronik imza sayesinde, herhangi bir elektronik dosya ya da belge alan bireyler
veya bankalar, e-imzayı kontrol ederek dosya ya da belge üzerinde bir değişiklik yapılıp yapılmadığını, dosyanın orijinal halinde
olup olmadığını kontrol edebilmektedirler. Günümüzde gerek AB ülkeleri, gerekse Türkiye’de tam olarak oturmuş ve sonuçları
gözlemlenebilen herhangi bir e-imza uygulaması bulunmamakla birlikte, bu alandaki çalışmalar deneme süreci kapsamındadır.
Örneğin İspanya’da pilot uygulaması devam eden bir çalışma sonucunda, bireyler ödeyecekleri vergilerle ilgili bilgi ve belgelerini
elektronik ortamda doldurabilmekte ve güvenliği sağlamak amacıyla da e-imzalarını kullanabilmektedirler. 75
Elektronik imza uygulamaları konusunda, AB ülkeleri arasında Finlandiya, diğer ülkelere oranla daha gelişmiş durumdadır.
Finlandiya Nüfus İdaresi’nin geliştirdiği bir sistem sonucu, 2000 yılından beri tüm vatandaşlar dijital bir kimlik kartına sahiptir ve bu kartın güvenliği e-imza ile sağlanmaktadır. Ayrıca Finlandiya’da e-imza konusunda yapılan bir çalışma da cep telefonları ile
ilgili olup, bireyler telefonlarını kullanarak ödeme veya herhangi bir bankacılık işlemi yaptıklarında, telefonlarına önceden
yüklenmiş program sayesinde, verileri şifrelenmiş ve e-imzayla korunur bir surette banka veya alıcı firmaya gönderilmektedir. 76Ülkemizde e-imza ile ilgili ilk ve tek uygulama, Koçbank’ın 2006 yılı nisan ayında başlattığı “Dijital İmza” uygulamasıdır. Koçbank
bu uygulamasıyla; EFT, havale ve benzeri bankacılık talimatlarının e-imzalı elektronik postayla gönderilebilmesinin önünü
açmıştır. Uygulanacak sistemle banka talimatının gerçekten müşteri tarafından gönderildiği ve içeriği bozulmadan banka
tarafından alındığı garanti edilmektedir. Sistemde dijital imza, bir anahtarlık boyutunda ve yalnızca 13 gr ağırlığında olan
‘mIDentity’ cihazı ile atılmaktadır. Kurulumu Koçnet firması tarafından gerçekleştirilen cihaz ile, müşteri bankaya bildirmiş olduğu
e-posta hesabına erişebildiği bir bilgisayardan dilediği zaman e-imzalı e-posta gönderebilmektedir. Akıllı kart, akıllı kart
okuyucusu ve hafızadan oluşan cihaz, hiçbir ek donanıma ihtiyaç duyulmadan internet üzerinde, yapılan işlemlerde güvenli eimza kulanımına imkan sağlamaktadır