Bankalar Açısından ATM’lerin Maliyet Faktörü

Bankalar açısından ATM’ler, kesin birer yatırım olarak görülmektedirler. Nereye yerleştirildiğine ve ne gibi hizmetler sunmaya
yönelik olarak hazırlandığına göre, bu makinaların maliyetlerinde de farklılıklar ortaya çıkmaktadır. Özellikle ATM’leri işletme
maliyeti ve bunların tamir ve korunma masrafları önemli miktarlar tutabilmektedir. Dolayısıyla böyle büyük bir yatırımı
gerçekleştirmeden önce bankalar sermaye yatırımları ve işletme giderleri konusunda gerçekçi tahminler yapmalı ve bu
doğrultuda planlar hazırlamalıdırlar. Bununla beraber yapılacak bu yatırımların getirileri de iyi değerlendirilmelidir.
ATM kullanımı konusunda karar verecek olan banka yönetimi; güvenlik önlemlerinin getireceği maliyetler, olası sahtekarlık
olayları, makinalarda yeterli nakit bulundurulması gerekliliği, makinaların olası arızaları ve çalışmama durumları, personelin ve müşterilerin ATM’lere karşı tavır ve tutumları gibi maliyetleri arttırıcı koşulları da göz önünde bulundurmalıdır. Bu gibi faktörlerin
net maliyetlerini hesaplamak oldukça güçtür, ancak bunların hesaba katılmaması ya da ihmal edilmesi durumları da aynı ölçüde
tehlikeli sonuçlar doğurabilecektir.
Bankalar açısından ATM teknolojisi kullanımının tercih edilmesi durumunda bir ATM’yi kurmak için katlanılacak öncelikli
maliyetleri, “başlangıç maliyetleri” ve “sabit maliyetler” olarak ikiye ayırabiliriz. Başlangıç maliyetleri; makine, tefrişat, inşaat
masrafları, yazılım ve kart bedelleridir.22
Bir banka açısından, bir ATM makinasının ortalama maliyeti 50.000 Amerikan dolarını bulmaktadır. Ayrıca bu makinaların
merkezle olan bağlantısının kurulması ve çeşitli özellikleriyle yüklenmesi, banka açısından ekstra teşrifat maliyetleri olmaktadır.
Makinaların duvar üzerine monte edilmesi veya banka girişlerine hol şeklinde yerleştirilmeleri durumlarının her ikisinde de
katlanılacak inşaat masrafları ATM’lerin bankalara olan maliyetlerini arttırmaktadır. ATM’lerin çalışması için bunların sistemlerine
yüklenecek olan yazılım programları ile müşterilerin ATM’leri kullanabilmesi için dağıtılan plastik kartların bedelleri de, bankalar
açısından ATM’lerin başlangıç maliyetlerini oluşturmaktadır.
Bankaların ATM kurulumunda katlanmak zorunda oldukları sabit maliyetler ise; hat aidatları, işçilik giderleri ve bakım ve onarım masraflarıdır. Hat aidatı; bankaların şubeleri dışında hastane, alışveriş merkezleri, otogarlar, üniversite kampusleri vb. gibi
merkezi yerlere ATM’ler kurdukları takdirde, bu makinaların merkezle bağlantısını kuran hatları sağlayan kurumlara ödedikleri
aidatlardır. Örneğin Türkiye’de bankalar hat sağlayıcı olarak PTT kurumuna aylık aidat ödemektedirler. Sistemin kontrolü,
kartların takibi, muhasebenin tutulması ve makinaların kontrolü gibi işler için bankaların düzenli olarak bulundurmaları gereken
personellere ödedikleri ücretler ise, bir diğer sabit maliyet unsuru olan işçilik giderlerini oluşturmaktadır. Personel başına düşen
işçilik giderleri, bankaların açtıkları ATM sayılarına göre değişmektedir. ATM’lerde meydana gelebilecek olası arızalar
durumunda katlanılan tamir ve onarım masrafları ile, makinaların periyodik bakımları için ödenen masraflar ise bakım ve onarım maliyetleri olarak bankaların giderleri içine girmektedir.23