KRİPTOPARA ALIM SATIM PLATFORMLARINA YÖNELİK REGÜLASYON ADIMLARI

Kriptopara Platformları, kriptoparalar ile işlem yapmak isteyen kişilere kriptopara alım-satım hizmeti sunmakta veya
diğer kriptopara işlemleri yapan alıcı ve satıcıları ortak bir alım satım platformunda buluşturmaktadır. Dünyada ülkelerin
kriptoparalara ve ICO faaliyetlerine bakış açılarında olduğu gibi ülkeler kriptopara platformlarının faaliyetlerine de temkinli
yaklaşmaktadır. Çoğu ülke kriptopara alım satım platformlarının düzenlenmemiş olması ve kriptoparalar ile işlemler yapmanın
getirdiği riskleri göz önünde bulundurarak bu riskler hakkında kişilere uyarılarda bulunmuştur. Düzenleme çalışmaları anlamında
ise en önemli gelişme, Avrupa Birliği’nde görülmektedir. Avrupa Birliği’nde 19 Haziran 2018 tarihinde 4 nolu Kara Para Aklamayı
Önleme Direktifi’ne getirilen değişiklikler(57) ile kriptopara platformları (virtual currency exchange providers) ve cüzdan hizmeti
sağlayıcıları (custodian wallet providers) AMLD5 kapsamına alınmıştır. Böylece, kriptopara platformları ve cüzdan hizmeti
sağlayıcılarının AMLD5 gereği durum tespiti (due diligence) yükümlülüklerini yerine getirmeleri ve kara para aklamayı önleme ve
terörün finansmanı ile mücadeleye yönelik politika ve prosedürleri hazırlamaları gerekmektedir. AMLD5 üzerinde yapılan
değişiklikler ile kriptopara platformları ilk kez bir düzenleyici çerçeveye oturtulmuştur. Birlik üyesi ülkeler ise bir yandan
vatandaşları kriptopara platformlarında işlem yapmanın risklerine karşı uyarırken diğer yandan bu platformlara da bazı
yükümlülükler getirmektedir. Örneğin; Almanya’da kriptopara ticareti platformlarının faaliyete geçmeden önceden Alman Federal
Mali Denetim Otoritesi’nden(58) yetkilendirme almaları gerekmektedir. Malta’da yeni çıkarılan blokzinciri teknolojisine yönelik
düzenlemelerde de benzer şekilde dağıtık defter teknolojisi üzerinden faaliyet gösteren her tür teknoloji platformunun Malta
Dijital İnovasyon Otoritesi’nden sertifika sürecini tamamlamaları beklenmektedir. Avrupa Birliği üyesi ülkeler haricinde diğer
ülkelere bakıldığında ise benzer amaçlarla kriptopara platformlarının incelemeye konu edildiği görülmektedir. Örneğin,
Singapur’un taslak Ödeme Hizmetleri Kanunu’nda AML/CFT yükümlülüklerinin kriptopara ticaretinde faaliyet gösteren aracı kurumlar için de uygulanması düzenlenmektedir. Böylece, müşterini tanı prensibi, şüpheli işlem bildirimi, kayıt tutma
yükümlülüğü gibi finansal otoritelere getirilmiş olan yükümlülükleri kriptopara aracı platformlarının da yerine getirmesi
beklenmektedir. Avrupa Birliği ülkelerinin bir kısmında görülen lisans alma yükümlülüğü, Avusturalya’da da uygulanmaktadır ve
finansal ürün olarak nitelendirilebilecek kriptoparaların ticaretine olanak sağlayan platformların ve kripto varlıkları tutan
emanetçilerin lisans alması gerekmektedir. Kanada ise bir adım ileri giderek, her ne kadar Bitcoin’i başlı başına bir menkul
değer olarak tanımlamasa da, kriptopara ticareti yapılmasına izin veren takas işlemlerinin menkul değer olarak nitelendirileceği ve bu nedenle platformların ilgili mevzuata tabi olarak faaliyet göstermeleri gerektiğini belirtmektedir.(59) Kanada’nın yasal
sistemi dijital para kullanan şirketlerin Kanada Finansal İşlemler ve Raporlar Analiz Merkezi’ne (FINTRAC) kayıt yaptırmasını
öngörmektedir. Kanada’da Haziran 2019’da kabul edilen yeni düzenlemeler, kripto para birimleriyle çalışan işletmelerin
müşterilerden daha fazla miktarda tanımlayıcı bilgi elde etmelerini ve bunları rapor etmelerini zorunlu kılmaktadır.(60) Son
olarak, Amerika Birleşik Devletleri’ne bakıldığında, kripto varlıklar ve bu varlıklar ile yapılan işlemlerin eyaletten eyalete ve hatta
kurumdan kuruma farklı tanımlamalara ve düzenlemelere tabi olduğu görülmektedir. Menkul kıymet olarak değerlendirilebilecek
kripto varlıklar, SEC’in düzenlemelerine tabii olurken; kriptopara ticaretinin düzenlemeye tabii kılınmış diğer emtiaları konu
edinmesi halinde de bu işlemler, Amerika Birleşik Devletleri Emtia Vadeli İşlem Sözleşmeleri Ticareti Komisyonu (Commodity
Futures Trading Commission; CFTC) düzenlemelerine tabii olacaktır. Ülkenin AML mevzuatına göre ise Mali Suçlar Takip Ağı
(Financial Crimes Enforcement Network; FinCEN) müşterilere kriptopara alım-satım hizmeti sunan işletmeleri FinCEN’e kayıtlı
olması gereken bir faaliyet türü olarak değerlendirilmekte ve bu nedenle bu süreçlerin AML uyum süreçlerini yürütmesi
gerekmektedir. Ülkede henüz birçok eyalette dijital para birimleri ve kriptopara ticaretine olanak sağlayan iş modellerine yönelik
düzenleme bulunmuyor olsa da; New York Eyaleti’nde, kriptopara alım-satım faaliyetleri, bir tür para aktarımı olarak
değerlendirilmekte ve platformlar için lisanslama şartı getiren yeni düzenlemeler yayınlanmaktadır. Kriptopara platformları için
öncelikli hukuki adımların AML düzenlemelerine uyum sağlamak ve kara para aklama ve terörün finansmanı suçlarını önlemek
amacıyla gerekli adımların atılmasına odaklandığı görülmektedir. Şuan için lisanslama veya sertifikasyona tabi tutulan kriptopara
platformları, ilerleyen dönemlerde daha geniş kapsamlı düzenlemeler içerisinde yer alacağı öngörülmektedir. Kriptoparaların en yaygın kullanım örneklerine kripto para alım satım platformlarında rastlandığı için bu platformlara ülke otoritelerince izin
verilmesi/lisanslanması son derece önemli regülasyon konuları arasındadır. Bu kapsamda, raporumuzda kriptopara alım satım
platformlarına yönelik yapılacak düzenlemelere ilişkin önerilerimize kısmen yer verme ihtiyacı doğmuştur.