Türkiye’de Elektronik Para Uygulamaları

Türkiye’de e-para uygulamaları çerçevesinde değerlendirilebilecek ilk uygulama, ön ödemeli ve kart temelli bir e-para
uygulaması sayılabilecek “Akbil” uygulamasıdır. İlk defa 1994 yılında deniz otobüslerinde kullanılmak üzere, İstanbul Büyükşehir
Belediyesi tarafından uygulaması başlatılan Akbil (Akıllı Bilet) sistemi, kısa sürede genişleyerek; belediye otobüsleri, özel halk
otobüsleri, metro, tünel, tramvay, şehir hatları vapurları ve banliyö trenlerini de kullanım alanı kapsamına almıştır. 58
Ülkemizde bankacılık sektörünün öncülük ettiği ilk kart temelli e-para uygulamaları ise Vakıfbank tarafından başlatılan “Kampüs
Kartı” uygulaması ile, İş Bankasının öncülük ettiği “ODTÜ Akıllı Kart” sistemidir. Kampus Kartı uygulaması çok amaçlı, tekrar
yüklenebilme özelliğine sahip, ön ödemeli bir akıllı kart sistemi olup, ilk olarak Trabzon’da Karadeniz Teknik Üniversitesi
kampüsünde hayata geçirilmiştir. Kampüs Kartı sistemi, 2003 yılı itibariyle 14 yükleme terminali ve 50.000 kullanıcı sayısına
ulaşarak yerel bir uygulama olmasına rağmen önemli bir başarı elde etmiştir. İş Bankasının Ankara’da uygulamaya geçirdiği
Akıllı Kart sisteminde ise, kartlar İş Bankasına ait ATM’lerden ve banka şubelerinden tekrar yüklenebilme özelliğine sahiptir.
2004 yılı başında, uygulamaya başladıktan kısa bir süre sonra, 27.500 kullanıcıya ulaşan sistem, kullanıcılarına ODTÜ
Üniversitesi kampüsü içerisinde sınırlı alanlara girme de kimlik kartı olarak kullanılabilme imkanı da taşımaktadır. 59
Bankacılık sektörümüz son yıllarda internet üzerinde kullanılabilen yazılım ve internet temelli e-para uygulamalarını da hayata
geçirerek, bu alanda birçok AB üyesi ülkenin önünde yer almıştır. İnternet üzerinden alışveriş yapılabilmesine imkan tanıyan bu
sanal kartlar, genellikle kredi kartı sahibi olan kişilere bankaların, farklı kart numarasıyla ek bir sanal kart vermesiyle
kullanıcılarına ulaşmaktadır. Başlangıçta sıfır olan sanal kartın harcama limiti alışveriş yapılacağı zaman kullanıcı tarafından
istenen
tutara yükseltilebilmektedir. Ödeme gerçekleştiğinde satın alınan mal ya da hizmetin bedeli, sanal karttan anında çekilmekte ve bu tutar harcama limitinden otomatik olarak düşülmektedir. Fiziksel varlığı olmayan ya da herhangi bir kredi kartına ek olarak
verilmeyen e-para temelli ilk sanal kart ise, “Garanti Sanal Kart” adı altında, ilk defa Garanti Bankası tarafından piyasaya
sürülmüştür.60
2005 yılında ülkemizde bankaların çıkardığı sanal kartlar ile yurtiçinde 434.870 ve yurtdışında 105.248 adet olmak üzere toplam
540.118 adet işlem yapılmıştır. Bu işlemlerin toplam değeri 34,5 milyar YTL’ye karşılık gelmektedir. Sanal kartlarla yapılan işlem
sayısının 2003’te 247.377 adet iken, iki yıl sonra 2005 yılında % 100’den fazla artarak 540.118 adede ulaşması, internet temelli
e-para uygulamalarının ülkemizde giderek artacağını ve önemli bir potansiyele sahip olduğunu göstermektedir.