BORSA NEDİR BÖLÜM 2

Borsanın Tarihsel Gelişimi

Türkiye’de borsanın tarihsel gelişimine baktığımızda, Cumhuriyet sonrası borsada ilk reformun 1923 yılında Adil Bey tarafından yapıldığını görürüz. İlerleyen yıllarda 1447 Sayılı Kanun’un yürürlüğe girmesi ile birlikte “İstanbul Menkul Kıymetler ve Kambiyo Borsası” kurulmuştur.

 

Günümüz Borsa İstanbul’un selefi denilebilecek İMKB (İstanbul Menkul Kıymetler Borsası) ise, ilk işlemlerine 3 Ocak 1986 tarihinde Karaköy, Eren Han’da başlamıştır. 1986’dan 2013 yılına kadar İMKB ismiyle işlemlerin sürdüğü borsa, 2013 senesinde “(İAB) İstanbul Altın Borsası” ile tek bir çatı altında birleştirilerek BİST (Borsa İstanbul) ismini almıştır.

 

· Borsa Türleri

Borsa İstanbul bünyesinde teşkilatlanmış birçok borsa türü ve yine bu borsalara ait alt pazar yapıları teşekkül etmiştir.

Buna göre Pay Piyasası çatısı altında halka açık şirketlerin hisse senetleri başta olmak üzere, borsa yatırım fonları, yatırım kuruluşu varant ve sertifikaları, gayrimenkul ve emtia sertifikaları; Borçlanma Piyasası altında, gerek özel şirketlerin gerekse Hazine’nin ihraç ettiği borçlanma senetleri, kira sertifikaları ve Eurotahviller; Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası bünyesinde ise vadeli kontrat ve opsiyon sözleşmeleri alınıp satılır.

 

· Borsanın Amacı ve İşleyişi

Borsa İstanbul gibi organize piyasa yapılanmalarının ana amacının, öncelikli olarak yatırımcılar ile fon talep eden şirketlerin güvenilir bir ortamda bir araya gelmelerini sağlamak olduğu söylenebilir. Bu bağlamda ilgili menkul kıymetlerin serbest rekabet şartları altında kolay ve güvenli bir şekilde, şeffaf, etkin rekabetçi, dürüst ve istikrarlı bir ortamda alınıp satılabilmesine imkân tanıyacak pazarlar bulunmaktadır.

 

Borsanın işleyişi, farklı aracı kurumlarda çalışan milyonlarca yatırımcının piyasaya gönderdikleri alım-satım emirlerinin Borsa İstanbul’a iletilmesi ve dolayısıyla tek bir merkezde eşleşmesi üzerine kuruludur. Diğer yandan yatırımcıların sahip oldukları tüm hisse senetleri MKK’de (Merkezi Kayıt Kuruluşu) yatırımcının kendi namına kaydolur ve güvenle saklanır.

 

Borsanın Faydaları

Borsanın doğrudan ve dolaylı olarak ülke ekonomisine kalkınmasına ve ülke insanın refahının artmasına yönelik birçok faydası vardır.

 

Borsa sayesinde, küçük-büyük tasarruf sahipleri, her biri şirket sermayesinin belirli bir payını temsil eden hisse senetlerini almak yoluyla şirketlerin ortağı olabilme fırsatına sahip olmakta ve bu yolla ülke üretiminde pay sahibi olan şirketlerin kârlılık ve büyümelerinden faydalanabilmektedir.

 

Şirketler ise, borsalar sayesinde gerek özsermaye gerekse bankalar gibi herhangi bir aracı olmaksızın doğrudan fon arz edenlerden borçlanma yoluyla finansman sağlayabilme fırsatına sahip olurlar.

 

Yine borsa sayesinde sermaye mülkiyetinin geniş bir toplum tabanına yayılması sağlanır. Borsanın müteşebbisler için oluşturduğu alternatif finansman sağlama imkânı yatırımların artışına hız katarken, makroekonomik açıdan da ülkenin milli gelir büyümesine katkı sunar.